- عامل دهم: شادی و نشاط
انسان بر اساس نوع خلقتش، در زندگی به تفریح و شادی نیاز دارد. اگر این تفریح و شادی در مسیری سالم و درست قرار بگیرد، سبب ایجاد انرژی در کار، عبادت و روابط با اطرافیان می‌شود. آخرین باری که شما با همسرتان تفریح و سرگرمی داشته‌اید یادتان هست؟ آیا برای بازی با فرزندان‌تان وقت می‌گذارید؟ چند بار در سال به مسافرت می‌روید؟
تفریح و مسافرت اگر به موقع، به دور از اسراف و با برنامه‌ریزی باشد سبب سلامت جسم و روح انسان می‌شود. همسرانی که از بازی و تفریح با هم غافل نمی‌شوند، مانند کودکان شاد و پرشور هستند و درباره خود و رابطه‌شان احساس بهتری دارند. اگر عادت نداشته‌اید که با همسرتان به بازی و تفریح بپردازید، از همین امروز شروع کنید، تا بیش از پیش از زندگی با هم لذت ببرید. وقتی زندگی‌تان حالت یکنواخت پیدا می‌کند، ممکن است کاملاً از یاد ببرید که تفریح کردن با یکدیگر، به اندازه کار کردن دوشادوش هم، مهم و حیاتی است. تنها با انجام کارهای کوچک می‌توانید به بهبود زندگی فردی و مشترکتان کمک کنید.[1]
عوامل مؤثر بر نشاط زندگی
شوخ طبعی
یکی از عوامل مؤثر بر شادی و نشاط زندگی، شوخ طبعی است. زوج‌هایی که با هم شوخی می‌کنند و از بازی و تفریح با هم غافل نمی‌شوند، درباره خود و رابطه‌شان احساس بهتری دارند. حضرت زهرا (س) بانوی بزرگ و الگوی شایسته انسانیت، در زندگی زناشویی با همسر بزرگوارش امام علی (ع) با چهره‌ای گشاده، صورتی خوش، لبانی خندان و همراه با مزاح و شوخی روبه‌رو می‌شد تا غبار غم و اندوه را از آینه وجود شوهرش پاک کند و محیط خانه و خانواده را با طراوت و با نشاط سازد.[2]
رفتارهای خشک و رسمی در خانواده کسل کننده است؛ شوخی و مزاح، نمک زندگی است و چنانچه زیاده‌روی نشود، خوشی و شادی را به دنبال خواهد داشت. امام صادق (ع) می‌فرماید: «مزاح از خوش‌اخلاقی است، همانا می‌توانی با شوخی برادر دینی‌ات را مسرور و شاد کنی».[3]
همسران باید به شوخی و خنده اهمیت دهند، زیرا کمک زیادی به تلطیف فضای خانواده خواهد کرد و در نتیجه احساس رضایتمندی را افزایش می‌دهد و بنیان خانواده را مستحکم‌تر می‌سازد.
بسیاری از مردان شوخ طبع هستند و همسری می‌خواهند که به لطیفه‌هایشان بخندد؛ همسری که بتوانند با او مکالمه سرگرم کننده و جالب داشته باشند؛ همسری که بتوانند با او شوخی کنند و او جنبه شوخی داشته باشد. چه چیزی بهتر از خنده می‌تواند زندگی را شاد کند. (البته مراقب باشید با همسرتان شوخی‌های آزار دهنده نکنید!)
شوخ‌طبعی به همسران کمک می‌کند تا بتوانند از مشکلات فاصله بگیرند و فرصتی پیدا کنند تا راه‌حل‌هایی برای آن بیابند.گاهی یک شوخی به‌‌موقع می‌تواند مجادله‌ای احتمالی را به سرعت به لحظات خنده‌آور تبدیل کند. البته لازم به ذکر است که شوخی نابجا یا انجام یک کار احمقانه می‌تواند باعث وخیم‌تر شدن اوضاع شود.
در مواقع اشتباه به اشتباه خود بخندید. اگر با طنز اشتباه خود را محکوم کنید تا حد زیادی از شدت موضوع کاسته‌اید. این موضع به‌ویژه زمانی مؤثر است که با شوخی به همسرتان بفهمانید که می‌توانید نقاط ضعف خود را از زاویه دید او نیز ببینید.
شوخی‌های ممنوعه!
همانطور گفته شد هدف از مزاح باید شاد کردن دل همسر باشد؛ بنابراین، اگر با شوخی کردن، او را برنجانید یا مسخره کنید، این شوخی، نکوهیده و ممنوع است و چه بسا موجب کینه و دشمنی میان شما شود. از گفتن شوخی‌های زیر با همسرتان به شدت پرهیز کنید:
شوخی‌های تهدیدآمیز؛ مانند اینکه به شوخی به همسرتان بگویید «اگر فلان کار را انجام ندهی طلاقت می‌دهم!» و بعد از ناراحت شدنش بخندید و بگویید «شوخی کردم!». این شوخی ساده ممکن است باعث جنجال و دلخوری شود؛
شوخی همراه با ناسزا؛ چیزی که امروزه در شبکه‌های اجتماعی رواج یافته گفتن واژه‌های توهین‌آمیز به دوست یا همسر است. مثلاً کلماتی مانند: «لعنتی»، «بدبخت» و … که به شوخی رد و بدل می‌شود ممکن است باعث کینه و سردی روابط شود؛
شوخی همراه با تمسخر؛ مسخره کردن همیشه بد است، مسخره کردن همسر بدتر و اگر در جمع و در حضور دیگران باشد بدترین کار ممکن است! مسخره کردن ظاهر، لهجه و یا کاری که اشتباه انجام داده است، غذایی را که پخته و یا مسخره کردن خانواده‌اش بسیار ناپسند است. اگر همسرتان را تمسخر کردید دیگر انتظار محبت، شادی و گرم بودن کانون خانواده را نداشته باشید؛
شوخی درباره زن دوم؛ در پاسخ به همسرتان که می‌پرسد «تا دیروقت کجا بودی؟» و شما به شوخی می‌گویید «خانه زن دومم!» با این جمله تیشه به ریشه زندگی خود زده‌اید. هرچند شما هیچ‌گاه قصد ازدواج با زن دیگری را ندارید، اما با این حرف شما، همسرتان مدام در فکر فرو می‌رود و رابطه زناشویی‌تان خراب خواهد شد؛
شوخی درباره مرگ؛ فردی که با یک بیماری کوچک، برای شیرین کردن خود نزد همسرش به او می‌گوید امروز و فرداست که بمیرم و شما را تنها بگذارم. این گونه شوخی‌ها همسر را نگران و مضطرب می‌کند و لطمه روحی شدیدی به او وارد می‌سازد؛
شوخی یا بیان دلخوری؛ برخی افراد موقع شوخی، اعتراض‌ها و ناراحتی‌هایی که در دل دارند را به صورت کنایه به همسر خود می‌گویند. البته این کار تا جایی که بی‌احترامی و تمسخر نباشد اشکالی ندارد؛
درباره اعضای خانواده؛ هیچ گاه با اعضای بزرگ خانواده همسرتان شوخی دور از شأن و بی‌ادبانه نداشته باشید.
تکنیک‌هایی برای شاد زیستن
به داشته‌های خود فکر کنید و نعمت‌های خدا را شکرگزار باشید؛
رنج‌ها و مشکلات را بپذیرید و آنها را بزرگ جلوه ندهید؛
شادی خود را به هیچ کس وابسته نکنید تا همیشه از آن برخوردار باشید؛
انتظار نداشته باشید همیشه آنچه در اطرافتان اتفاق می‌افتد مطابق میل و خواسته‌تان باشد؛
فقط برای امروز زندگی کنید. بین گذشته و آینده دیوار فولادین بکشید؛
هیچ وقت درصدد انتقام گرفتن از دشمنان خود نباشید؛ زیرا آسیبی که به خودتان وارد می‌شود به مراتب بیشتر از آنها خواهد بود؛
بدون هیچ توقعی نیکی و بخشش‌کنید. کارها را برای رضای خدا انجام دهید تا بازتاب زحمات شما به صورت رضایت خاطر و آرامش به شما برگردد؛
برای شاد زیستن از نفرت فاصله بگیرید؛
هنگام عصبانیت هیچ تصمیمی نگیرید. نفس عمیقی بکشید و تا ده بشمارید؛
با بحث‌های بی‌نتیجه انرژی خود را هدر ندهید. سعی نکنید به دیگران بقبولانید که حرفتان درست است؛
هنگام حضور در میان اقوام همسرتان، مراقب رفتارهای خودتان باشید، در بحث‌های خانوادگی آنها شرکت نکنید و از اظهارنظر بپرهیزید؛
هم‌نشینان خود را با دقت انتخاب کنید. خصوصیات هم‌نشین در شما اثر می‌گذارد. اگر هم‌نشین افراد خدا دوست باشید، تقدس آنها در زندگی شما رخنه می‌کند؛
ذهن انسان خاصیت آهن‌ربا دارد. به هر چه فکر کنید ذهنتان آن را جذب می‌کند. پس به شادی‌ها و شادکامی‌ها فکر کنید؛
هرگاه همسرتان برنامه دلخواه خود را از تلویزیون تماشا می‌کند، جلوی تلویزیون یک پیک نیک دونفره برپا کنید؛
حتی اگر هر روز همسرتان را می‌بینید، با گشاده‌رویی به استقبال او بروید؛
وقتی در موقعیتی هستید که نمی‌توانید به همسرتان ابراز علاقه و احساسات کنید، با نگاه این کار را انجام دهید؛[4]
زندگی خودتان را با دیگران مقایسه نکنید. مقایسه کردن خود با دیگران باعث می‌شود همیشه بهانه‌ای برای احساس غم در زندگی داشته باشید؛
برای ایجاد شادی و نشاط همیشه پیش قدم باشید؛
علایق مشترکتان را پیدا کنید و به آن بپردازید. علایقی که ممکن است هردوی شما از آن به یک‌میزان لذت نبرید، اما می‌تواند هردوی شما را خوشحال کند؛
با هم و در کنار هم خوش بگذرانید. اگر می‌خواهید با گروه دوستان یا همکارانتان تفریح بروید به گونه‌ای نباشد که همسرتان احساس تنهایی و دلتنگی کند. حتماً زمانی را برای باهم بودن اختصاص دهید؛
رفتن به مکان‌هایی که روزهای شاد اول زندگی مشترک به آنجا می‌رفتید، به هر دوی شما کمک می‌کند تا احساسات عاشقانه را در زندگی مشترکتان زنده نگه دارید. [5]
دوری از تنبلی
از جمله هشدارهایی که در زندگی زناشویی به آن بیدار باش داده‌اند، موضوع تنبلی و بی‌حوصلگی است. تنبلی یعنی سستی ورزیدن و تن‌پروری. تنبلی باعث می‌شود که انسان کاری را شروع نکند، اما در بی‌حوصلگی، کار را شروع می‌کند ولی به سرانجام نمی‌رساند.[6]
زندگی زناشویی وقتی نشاطآور است که زن و شوهر در کنار هم مسائل و مشکلات را برطرف کنند. حال اگر یکی از آنها بیش از حد تنبل باشد، مشکلات بسیاری در زندگی‌شان به وجود می‌آید.
همکاری نکردن همسران در انجام کارهای خانه و فرزندان باعث دلخوری و تیرگی روابط همسران می‌شود.
اگر می‌خواهید با همسرتان برای انجام کارها قول و قرار بگذارید، سعی کنید از دغدغه‌های او برای کار کردن او بهره بگیرید. مثلاً سلامت بچه‌ها یکی از موضوعاتی است که همه والدین به آن حساس هستند.
به جای گفتن اینکه «کمی هم وقت صرف بچه‌ها کن، می‌دونی چند وقته اون‌ها رو یه پارک نبردی!» بگویید «می‌دونی که بچه‌ها تو سن رشد هستند و فعالیت جسمی برای سلامت‌شان خیلی مهم است، لطفاً این هفته آنها را حتماً یه پارک ببر» یا برای مؤثر بودن درخواست‌های مربوط به بچه‌ها، آنها را از زبان بچه‌ها بیان کنید.
اگر قول و قراری برای کارهای خانه گذاشتهاید، اجازه دهید خودش کارها را انجام دهد و از کمک کردن بی‌دلیل به او خودداری کنید. شاید بد نباشد گاهی اجازه دهید همسرتان عوارض انجام ندادن کارها را تجربه کند. اگر قرار گذاشتهاید که آشغال‌ها را همسرتان بیرون ببرد، سعی کنید جمع شدن زباله‌ها برای یک هفته و بو گرفتن آنها را تحمل کنید، اما اجازه دهید در نهایت همسرتان این کار را انجام دهد.
گاهی اوقات این ویژگی‌های ماست که مانع فعالیت بیشتر همسر ما در خانه می‌شود. اگر قرار باشد هر زمان همسر ما کاری انجام داد، ایراد کار او را به او گوشزد کنیم، در طولانی مدت او را به انجام ندادن کار تشویق کرده‌ایم. اگر خانم‌تان آشپزی خیلی خوبی ندارد، سعی کنید کمتر از او ایراد بگیرید. در این صورت می‌توانید امیدوار باشید که او به آشپزی کردن ادامه بدهد! یا اگر شوهرتان آن طور که ایده‌آل شماست زیر مبل‌ها را جارو نمی‌کشد، به او سرکوفت نزنید. بگذارید به کارش ادامه دهد. چرا که سرکوفت شما یعنی در نوبت بعد شما ترجیح می‌دهید که خودتان کل خانه را جاروکنید!
برخی می‌گویند همسرمان قبلاً فعال بود، اما الان کمتر در کارهای خانه مشارکت می‌کند و تنبل شده است. هر چند عوامل مختلفی می‌تواند باعث این مسئله باشد، اما دو نکته در رفتار با همسر به این قضیه دامن می‌زند. اول قدر شناس نبودن. اگر به خیال اینکه فعالیت‌های همسر جز وظایف اوست از او تشکر نکنیم، کم‌کم انگیزه او کاهش می‌یابد. پس اگر می‌خواهید همسرتان در کارها مشارکت بیشتری داشته باشد، بابت کوچک‌ترین کار او نیز تشکر کنید.
نکته مهم دیگری که باعث دلگرمی و فعالیت بیشتر همسر در خانه می‌شود این است که به او ابراز علاقه کنید. اگر شما بتوانید به همسرتان نشان دهید که به او توجه دارید و او را دوست دارید، او نیز علاقه بیشتری برای مشارکت در کارهای خانه از خود نشان خواهد داد.
گاهی اوقات آشنا نبودن با روش‌های مناسب بیان خواسته خود باعث می‌شود نه تنها همسران نتوانند به خواسته‌های خود برسند، بلکه دلخوری و ناراحتی نیز به مشکلات قبلی اضافه می‌شود. در بیان خواسته‌های خود بهتر است چند نکته را در نظر داشته باشید:
خواسته خود را مستقیم، بدون سرزنش و بدون نیش و کنایه بیان کنید؛
بیان درخواستتان به گونه‌ای نباشد که گویا از سر ناچاری از همسرتان چیزی می‌خواهید؛
از گفتن کلماتی مانند «می‌توانی» و «می‌شود» کمتر استفاده کنید. این کلمات نشان دهنده اطمینان نداشتن شما در پاسخ مثبت همسرتان است. پس به او این موضوع را القا نکنید که انگار به همکاری او اطمینانی ندارید.[7]
خوراکی‌های نشاطآور در طب سنتی
از دیدگاه طب سنتی ایرانی-اسلامی مجموعه خوراکی‌ها در برنامه غذایی و به طور کلی مدل سبک زندگی عامل اصلی در ایجاد نشاط در خانواده می‌باشد.
مثلا مصرف مداوم سردی‌ها در برنامه غذایی خود عامل بزرگ کسلی و نشاط نداشتن در افراد خانواده است. برعکس آن استفاده از گرمی‌ها باعث ایجاد شور و نشاط در زندگی می شود.
بعضی از خوراکی‌ها مثل سیب، به، عسل، خربزه، و خرما نیز در ایجاد نشاط عمومی افراد تاثیر بسزایی دارند.
دمنوش‌های زعفران، به لیمو، گل گاوزبان، و بادرنجبویه به همراه گلاب و عسل، مفرح و نشاط‌آورهای طبیعی به حساب می‌آیند.
استفاده از عطرهای طبیعی مخصوصا در شب باعث تقویت مغز و قلب و ایجاد نشاط عمومی در بدن می شود. همچنین دود اسفند و کندر باعث از بین بردن غم و اندوه می‌شود.
مبتلایان به کم خونی اگر شربت شیره انگور را به طور مداوم هر روز مصرف کنند با برطرف شدن مشکل‌شان شاداب و سرحال تر از قبل می‌شوند.
استفاده نکردن از گوشت‌های سرد مثل گاو، اردک، مرغ و ماهی و به جای آن استفاده از گوشت کبک، سردست گوسفندی و شتر نیز باعث نشاط و سرحالی افراد خانواده می شود.
مصرف شربت «زبیب رضوی» که به شربت رضوی معروف است نیز برای رفع غم و اندوه، اضطراب و استرس، رفع سودا و در نتیجه ایجاد نشاط عمومی در بدن بسیار نافع است. این شربت را می‌توانید در داروخانه‌ها و مراکز معتبر فروش داروهای طب سنتی تهیه کنید.
استفاده نکردن از روغن‌های صنعتی موجود در بازار و روی آوردن به روغن‌های طبیعی مثل کنجد، زیتون و شحم نیز در ایجاد نشاط و قوت عمومی بسیار کارگشاست.
[1]. آیین همسرداری مردان، اسکالت هالتزمن- ترزا فوی دیگرو نیمو، ترجمه: مجید شهرابی، ص 213- 214.
[2]. سنن النبی، علامه طباطبایی، صص 20، 36، 41، 47، 48، 49، 60.
[3]. مكارم الأخلاق، ص 21.
[4]. 10 مهارت مهم همسرداری، محبوبه خشکاب؛ ناهید مسکنی، ص 77-88.
[5]. نیازهای زنان، نیازهای مردان، ویلارد. اف. هارلی، ترجمه: مژگان بویراحمدی، ص 95؛ دانستنی‌های زناشویی و ازدواج، پروفسور استیون سیمرینگ- دکتر سوگلاونس سیمرینگ، ترجمه: ساحل آرام، ص 274-275.
[6]. بهبود روابط زناشویی به زبان آدمیزاد، پائولا هال، ترجمه: لیلا رسولی، ص 101.
[7]. ر.ک: بهبود روابط زناشویی به زبان آدمیزاد، پائولا هال، ترجمه: لیلا رسولی، ص99.
